Heb jij je ooit afgevraagd waarom de korte brief van 25 verzen die Paulus aan Filemon schreef, in het Nieuwe Testament is opgenomen? Misschien heb jij dat wel, misschien niet – maar we hebben bijna alles te danken aan het onderwerp van Paulus’ brief, Onesimus.
Zonder hem zouden wij ons Nieuwe Testament niet hebben. Dat is juist. Het Nieuwe Testament dat jij in jouw handen hebt, of als een app op jouw telefoon, zou er zonder hem niet zijn – verbaasd?
Laat mij jou een verhaal vertellen…
Er leefde eens, in een land heel ver weg…
een tiener, Onesimus geheten. Hij groeide op als slaaf in het huishouden van Filemon, een man die in het vroegere Colosse woonde, een stad in het huidige Turkije, ongeveer 190 km. ten oosten van Efeze.
Paulus bracht 2 jaar van zijn leven in Efeze door en Handelingen 19:10 vertelt ons dat iedereen in dat gebied, Asia, het woord hoorde. De (huis) kerken in Colosse werden ongetwijfeld in die tijd geboren, omdat Epafras* het Woord naar Colosse bracht. *Kolossenzen 1:7 & 4:12
Colosse was een belangrijke stad en lag langs een aanvoerweg die van Efeze naar het midden oosten liep, net als het dichtbij gelegen Laodicea, en was zo bekend om zijn (geverfde) wol, dat de Romeinen er geen belasting over wilden heffen.
Maar dat zei de jonge Onesimus allemaal niets, een niet-christelijke slaaf in een christelijk huis, waar aanhangers van deze nieuwe religie bij elkaar kwamen om een man, Jezus genaamd, te aanbidden en verhalen over Zijn leven te horen. Onesimus had grotere dromen, hij droomde ervan de wereld te zien, hij wilde een man van de wereld zijn – en later zou hij zich wel druk maken over het hiernamaals.
Weggelopen…
En zo gebeurde het dat Onesimus, wiens naam ‘bruikbaar’ betekent, op een bepaald moment in zijn late tienerjaren of als jonge twintiger, weg liep naar de grote stad Rome. We weten niet hoe hij van Turkije naar Italië gekomen is, welke risico’s hij genomen moet hebben en hoe hij zich presenteerde aan hen die zijn referenties in twijfel trokken, maar we weten dat hij het redde naar Rome.
Paulus is dan al een gevangene in Rome, ergens in de jaren 60-62, de tijd dat Lucas Handelingen afsluit. Lucas noemt dat Paulus 2 jaar huisarrest had, maar wel gasten mocht ontvangen en het was in die tijd dat Paulus een zekere weggelopen slaaf uit Colosse, de jonge Onesimus, ontmoet.
In zijn brief aan Filemon, zegt Paulus dit over Onesimus: “…ik Paulus, een oude man, thans bovendien een gevangene van Christus Jezus, doe u een verzoek voor mijn kind, dat ik in mijn gevangenschap verwekt heb, Onesimus, die vroeger onbruikbaar voor u was, maar nu zeer bruikbaar is, zowel voor u als voor mij…” v9-11
In vers 13 gaat hij verder: “Ik voor mij had hem wel bij mij willen houden, opdat hij mij namens u zou dienen in mijn gevangenschap ter wille van het evangelie, maar ik heb niets buiten uw voorkennis willen doen…”
Zo weten we nu dat Onesimus, in zijn poging weg te lopen van dat huis vol christenen, met Paulus in Rome in contact komt en een christen wordt. Het feit dat Paulus hem leerde kennen toen hij een gevangene was, doet vermoeden dat Onesimus zonder geld was komen te zitten, geen vooruitzicht op een baan in die grote stad had, en als laatste redmiddel naar de vriend van zijn meester ging, Paulus. We weten het niet. Wel weten we dat hij, in zijn poging van huis weg te lopen, tegen Paulus aanliep en een nieuw leven in Christus.
Het juiste doen
Nu Onesimus een gelovige geworden is, vertelt Paulus hem dat hij naar Filemon terug moet gaan en zijn straf moet ondergaan, wat voor hem de dood zou kunnen inhouden. Maar de brief van Paulus aan Filemon, in ons Nieuwe Testament, is zijn aanbevelingsbrief en zijn verzoek om clementie. Feitelijk suggereert hij in de verzen 12-16 dat het grotere plan van God was, dat ook al vertrok hij als een weggelopen slaaf, God hem nu beter dan een slaaf teruggeeft, nu als broeder in Christus. Hij gebruikt een woordspeling: nu als bruikbaar/Onesimus.
Paulus zegt zelfs nog tegen Filemon, in vers 19, dat hij de eventuele schade of schuld die Onesimus hem berokkend mocht hebben, zal betalen en hij herinnert Filemon eraan dat hij zijn geestelijk leven aan Paulus te danken heeft. Om nog meer gewicht aan zijn verzoek toe te voegen, eindigt Paulus door te zeggen “Maak ook huisvesting voor mij gereed, want ik hoop door uw gebeden aan u geschonken te worden.” Hij wil persoonlijk komen om te zien hoe Onesimus behandelt wordt!
En zo gebeurde het dat Onesimus, de eens weggelopen slaaf, nu naar huis terugkeert, met geld in zijn zak om zijn schuld te betalen en met de brief van de grote apostel Paulus voor zijn meester, in zijn hand. Wat zal hij blij en nerveus geweest zijn! Hoe moet hij zichzelf verootmoedigen en om vergeving vragen? Misschien is Filemon zo boos op hem dat hij niet eens de brief van Paulus wil lezen om hem onmiddellijk de doodstraf te geven?
Er werd toen geen post bezorgd, er was geen telefoon, geen sms-jes; niets dat zijn komst kon aankondigen; Onesimus moest gewoon op de deur kloppen met de brief in zijn hand. Wat zou zijn lot zijn?
De geschiedenis vermeld…
dat Filemon inderdaad Onesimus heeft vergeven – en nog meer dan dat, hij gaf hem zijn vrijheid en stuurde hem terug om met Paulus samen te werken voor, zover we dat weten, de laatste 4 jaar van het leven van Paulus. De volgende keer dat er iets over Onesimus vermeld wordt, werkt hij in Efeze, ten westen van Colosse, met Timotheüs samen, die alle (huis) kerken daar overziet.
Veel geleerden schatten dat er ongeveer 25.000 gelovigen in Efeze waren, 10% van de bevolking van 250.000 en in die tijd kwamen ze allemaal in huizen bij elkaar; ze wisselden van huizen en wie er de bijeenkomsten leidde, ze aten met elkaar, gaven aan elkaar als er zich een behoefte voordeed en er waren vele fulltime werkers die alle middelen en communicatie coördineerden.
Dertig jaar later: Foxe’s boek van martelaren noemt ons dat…
in het jaar 97, ruim 30 jaar na de dood van Petrus en Paulus, Timotheüs nu een oude man was en nog steeds het overzicht had over de heiligen in Efeze, waar hij 30 jaar daarvoor door Paulus naartoe gestuurd was; dat was de tijd dat Paulus zijn 1e en 2e brief naar Timotheüs schreef.
Stel je dat eens voor, hij bleef al die jaren trouw aan de opdracht die Paulus hem gegeven had. Hij vroeg God niet om een nieuwe opdracht, hij bleef trouw daar waar Paulus hem geplaatst had.
Maar in het jaar 97 vierden de mensen in de stad een heidens feest, Catagogion genaamd. De mensen droegen hun afgoden in de hand terwijl ze feestvierend door de straten liepen. Oude Timotheüs ging er naartoe en predikte tot de menigte over hun afgoderij; hij werd in elkaar geslagen en 2 dagen later bezweek hij aan zijn verwondingen.
De voormalige slaaf komt weer in beeld
Door de dood van Timotheüs, werd een voormalig weggelopen slaaf de opziener over Efeze en hij bleef daar tot zijn eigen dood, in het jaar 108 na Christus.(al zeggen sommige bronnen dat hij in het jaar 68 gestorven is, maar die datum komt niet overeen met de ons bekende geschiedenis, dat zegt dat hij Timotheüs in het jaar 97 opvolgde en als gevangene van Rome in het jaar 108 stierf door steniging en/of onthoofding).
Wat hij deed en wat ons leven veranderde
Van één ding weten we wat hij deed nadat hij Timotheüs in het jaar 97 opvolgde, en wat niemand tot dan toe nog gedaan had: Hij ging de brieven van Paulus samenstellen.
Stel je eens voor wat hij gedacht moet hebben toen hij de brief van Paulus aan Filemon in zijn hand had; nu een geliefde persoonlijke schat dat de koers van zijn leven veranderd had. Geel geworden, gerafelde kanten – een korte brief van iets meer dan 400 woorden – wat als hij andere brieven van Paulus bij die kostbare brief zou voegen…Stel dat anderen ook de brieven van Paulus zouden kunnen gaan lezen, zoals hij dat deed als zijn Assistent? Stel dat anderen vrijgezet zouden kunnen worden door de brieven van Paulus, zoals dat met hem het geval was door het verzoek van Paulus aan Filemon?
En zo is het gekomen dat wij nu de brieven van Paulus in ons Nieuwe Testament hebben. Dank je wel Onesimus, dat jij je eigen brief daarbij gevoegd hebt, die hint aan ons, jouw handtekening als het ware voor de taak die jij op je nam de brieven van Paulus te verzamelen, om ons de hand van God in werking te laten zien door die ene daad van vriendelijkheid.
Nu weet je dus waarom die 25 verzen, met een beroep namens een weggelopen slaaf, in ons Nieuwe Testament te vinden is.
Zoals dat is met goede daden, de gevolgen ervan leveren vaak onverwacht resultaat op – al die eeuwen daarna tot aan onze levens toe, zijn levens veranderd omdat 1 man medelijden had met een weggelopen slaaf en Jezus met hem deelde. En die voormalige slaaf zorgde ervoor dat de genade die hem verleend was, niet voor niets was.
Wij hebben invloed op de levens van anderen, maar pas later kunnen we zien hoe onze investeringen vrucht gedragen hebben. De grootste wonderen zijn niet altijd de wonderen waarbij iemand uit een rolstoel opstaat, maar veeleer wanneer iemands hart veranderd is. Het rimpel effect van die verandering is misschien pas generaties later te zien, zoals dat het geval was met Paulus, toen hij een weggelopen tiener, op zoek naar geluk, in de grote stad Rome tegenkwam.
Volgende week een andere gedachte, tot dan,
zegen,
John Fenn
www.cwowi.org
mail naar [email protected]m